声明:本站书库内容主要引用自 archive.org,kanripo.org, db.itkc.or.kr 和 zh.wikisource.org
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 1a 页 WYG0800-0396a.png

御制数理精蕴下编卷三十二
末部二
借根方比例(开诸乘方法/) (诸乘方表/)
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 2a 页 WYG0800-0396c.png

借根方比例法中开各乘方为最要其算线部借根
算面部借平方算体部借立方以及多乘方虽各按
其类然有法属线类而仍须诸乘方算者故诸乘方
之法宜审也盖诸乘方之形体不同开法之难易迥
别总以廉法之多少而分平方之廉最少故最易立
方之廉较多故较难自三乘以至多乘其廉愈多则
其法愈难今自平方以至九乘方俱专立一法在平
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 2b 页 WYG0800-0396d.png WYG0800-0397a.png


诸乘方中亦有可以用平方立方之法代开者如三
乘方与平方自乘之数等故可以平方两次开之五
乘方与平方自乘再乘之数等亦与立方自乘之数
等故可以平方开之继以立方开之七乘方与平方
两次自乘之数等故可以平方三次开之八乘方与
立方自乘再乘之数等故可以立方两次开之九乘
方与四乘方自乘之数等故可以平方开之继以四
乘方开之惟四乘方及六乘方与平方立方之数皆
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 2b 页 WYG0800-0396d.png WYG0800-0397a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 3a 页 WYG0800-0397c.png

两位之表若根数两位者以积数捡表即得更为便
捷至于十乘方以后并可以此法御之但其数繁衍
而无所用兹故不载焉
平方
设如有平方积一万五千一百二十九尺开平方问
每一根之数几何
法列方积一万五千一百二十九尺自
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 3b 页 WYG0800-0397d.png WYG0800-0398a.png


隔一位作记乃于九尺上定单位一百
尺上定十位一万尺上定百位其一万
尺为初商积与一百自乘之数相合即
定初商为一百尺书于方积一万尺之
上而以初商一百尺自乘之一万尺书
于初商积之下相减恰尽爰以方根第
二位积五千一百尺续书于后为次商
廉隅之共积而以初商之一百尺倍之
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 3b 页 WYG0800-0397d.png WYG0800-0398a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 4a 页 WYG0800-0398c.png

一百尺之上合初商共一百二十尺自
乘得一万四千四百尺与原积相减馀
七百尺爰以方根第三位积二十九尺
续书于后共七百二十九尺为三商廉
隅之共积而以初商次商之一百二十
尺倍之得二百四十尺为三商廉法以
除三商积足三倍即定三商为三尺书
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 4b 页 WYG0800-0398d.png WYG0800-0399a.png


二十三尺自乘得一万五千一百二十
九尺与原积相减恰尽是开得一百二
十三尺为平方每一根之数也此法止
用廉法除馀积得次商即并初商数自
乘得数复与原积相减与常法不同然
自三乘方以至多乘方则廉法条例甚
繁难于布算用此法甚为省便在平方
立方不觉其省(平方止省小隅一层立/方止省长廉小隅二层)
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 4b 页 WYG0800-0398d.png WYG0800-0399a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 5a 页 WYG0800-0399c.png

立方
设如有立方积四千一百零六万三千六百二十五
尺开立方问每一根之数几何
法列方积四千一百零六万三千六百
二十五尺自末位起算每方积三位定
方根一位故隔二位作记乃于五尺上
定单位三千尺上定十位一百万尺上
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 5b 页 WYG0800-0399d.png WYG0800-0400a.png


三百自乘再乘之数相准即定初商为
三百尺书于方积一百万尺之上而以
三百尺自乘再乘之二千七百万尺书
于初商积之下相减馀一千四百万尺
爰以方根第二位馀积六万三千尺续
书于后共一千四百零六万三千尺为
次商廉隅之共积而以初商之三百尺
自乘得九万尺三因之得二十七万尺
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 5b 页 WYG0800-0399d.png WYG0800-0400a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 6a 页 WYG0800-0400c.png

上合初商共三百四十尺自乘再乘得
三千九百三十万四千尺与原积相减
馀一百七十五万九千尺爰以方边第
三位馀积六百二十五尺续书于后共
一百七十五万九千六百二十五尺为
三商廉隅之共积而以初商次商之三
百四十尺自乘得一十一万五千六百
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 6b 页 WYG0800-0400d.png WYG0800-0401a.png


三商廉法以除三商积足五倍即定三
商为五尺书于方积五尺之上合初商
次商共三百四十五尺自乘再乘得四
千一百零六万三千六百二十五尺与
原积相减恰尽是开得三百四十五尺
为立方每一根之数也
又用表开法列积四千一百零六万三
千六百二十五尺自末位起算隔二位
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 6b 页 WYG0800-0400d.png WYG0800-0401a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 7a 页 WYG0800-0401c.png

中取比此数相近略小之数为三九三
○四(即初商次商自/乘再乘之数)其所对初商根为
三次商根为四即将三四书于初商次
商之位而以三九三○四书于初商次
商积之下相减馀一七五九乃以三九
三○四格内三商廉法三四六除馀积
一七五九足五倍即定三商为五书于
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 7b 页 WYG0800-0401d.png WYG0800-0402a.png


自乘再乘得四千一百零六万三千六
百二十五尺与原积相减恰尽即定立
方根为三百四十五尺也
三乘方
设如有三乘方积一千零三十三亿五千五百一十
七万七千一百二十一尺开三乘方问每一根之
数几何
法列方积一千零三十三亿五千五百
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 7b 页 WYG0800-0401d.png WYG0800-0402a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 8a 页 WYG0800-0402c.png

位作记乃于一尺上定单位七万尺上
定十位三亿尺上定百位其一千零三
十三亿尺为初商积与五百乘三次之
数相准即定初商为五百尺书于方积
三亿尺之上而以五百尺乘三次之六
百二十五亿尺书于初商积之下相减
馀四百零八亿尺爰以方根第二位积
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 8b 页 WYG0800-0402d.png WYG0800-0403a.png


百零八亿五千五百一十七万尺为次
商廉隅之共积而以初商之五百尺乘
二次得一亿二千五百万尺四因之得
五亿尺为次商廉法以除次商积足八
十倍因定次商为八十尺合初商共五
百八十尺乘三次得一千一百三十一
亿六千四百九十六万尺大于原积是
次商不可商八也乃改商七为七十尺
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 8b 页 WYG0800-0402d.png WYG0800-0403a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 9a 页 WYG0800-0403c.png

积是次商不可商七也又改商六为六
十尺合初商共五百六十尺乘三次得
九百八十三亿四千四百九十六万尺
小于原积可减也乃定次商为六十尺
书于方积七万尺之上而以五百六十
尺乘三次之九百八十三亿四千四百
九十六尺与原积相减馀五十亿一千
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 9b 页 WYG0800-0403d.png WYG0800-0404a.png


千一百二十一尺续书于后共五十亿
一千零二十一万七千一百二十一尺
为三商廉隅之共积而以初商次商之
五百六十尺乘二次得一亿七千五百
六十一万六千尺四因之得七亿零二
百四十六万四千尺为三商廉法以除
三商积足七倍即定三商为七尺书于
方积一尺之上合初商次商共五百六
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 9b 页 WYG0800-0403d.png WYG0800-0404a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 10a 页 WYG0800-0404c.png

与原积相减恰尽是开得五百六十七
尺为三乘方每一根之数也盖三乘方
之本法有四自乘再乘廉六自乘廉四
长廉一小隅既得初商乃以初商自乘
再乘四因之得四自乘再乘廉为法除
馀积得次商以初商自乘与次商相乘
六因之为六自乘廉以次商自乘与初
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 10b 页 WYG0800-0404d.png WYG0800-0405a.png


再乘为一小隅合四自乘再乘廉六自
乘廉四长廉一小隅以次商乘之为次
商廉隅之共积今此法得次商之后合
初商乘三次即得应减之积也
又法用开平方法两次开之初以原积
一千零三十三亿五千五百一十七万
七千一百二十一尺开平方得三十二
万一千四百八十九尺次以三十二万
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 10b 页 WYG0800-0404d.png WYG0800-0405a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 11a 页 WYG0800-0405c.png

又用表开法列积一千零三十三亿五
千五百一十七万七千一百二十一尺
自末位起算隔三位作记定位同前乃
截方根第二位以前积一○三三五五
一七为初商次商之积于表中取比此
数相近略小之数为九八三四四九六
(即初商次商/乘三次之数)其所对初商根为五次商
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 11b 页 WYG0800-0405d.png WYG0800-0406a.png


而以九八三四四九六书于初商次商
积之下相减馀五○一○二一乃以九
八三四四九六格内三商廉法七○二
四六除馀积五○一○二一足七倍即
定三商为七书于三商之位合初商次
商共五百六十七乘三次得一千零三
十三亿五千五百一十七万七千一百
二十一尺与原积相减恰尽即定三乘
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 11b 页 WYG0800-0405d.png WYG0800-0406a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 12a 页 WYG0800-0406c.png

设如有四乘方积二百六十二兆零三十五亿四千
九百九十七万八千一百二十五尺开四乘方问
每一根之数几何
法列方积二百六十二兆零三十五亿
四千九百九十七万八千一百二十五
尺自末位起算每方积五位定方根一
位故隔四位作记乃于五尺上定单位
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 12b 页 WYG0800-0406d.png WYG0800-0407a.png


位其二百六十二兆尺为初商积与七
百乘四次之数相准即定初商为七百
尺书于方积空百亿尺之上而以七百
尺乘四次之一百六十八兆零七百亿
尺书于初商积之下相减馀九十三兆
九千三百亿尺爰以方根第二位馀积
三十五亿四千九百九十万尺续书于
后共九十三兆九千三百三十五亿四
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 12b 页 WYG0800-0406d.png WYG0800-0407a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 13a 页 WYG0800-0407c.png

百零一亿尺五因之得一兆二千零五
亿尺为次商廉法以除次商积足七十
倍因定次商为七十尺合初商共七百
七十尺乘四次得二百七十兆六千七
百八十四亿一千五百七十万尺大于
原积是次商不可商七也乃改商六为
六十尺合初商共七百六十尺乘四次
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 13b 页 WYG0800-0407d.png WYG0800-0408a.png


三千七百六十万尺小于原积可减也
乃定次商为六十尺书于方积九十万
尺之上而以七百六十尺乘四次之二
百五十三兆五千五百二十五亿三千
七百六十万尺与原积相减馀八兆四
千五百一十亿一千二百三十万尺爰
以方根第三位馀积七万八千一百二
十五尺续书于后共八兆四千五百一
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 13b 页 WYG0800-0407d.png WYG0800-0408a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 14a 页 WYG0800-0408c.png

次商之七百六十尺乘三次得三千三
百三十六亿二千一百七十六万尺五
因之得一兆六千六百八十一亿零八
百八十万尺为三商廉法以除三商积
足五倍即定三商为五尺书于方积五
尺之上合初商次商共七百六十五尺
乘四次得二百六十二兆零三十五亿
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 14b 页 WYG0800-0408d.png WYG0800-0409a.png


尺与原积相减恰尽是开得七百六十
五尺为四乘方每一根之数也盖四乘
方之本法有五三乘廉十自乘再乘廉
十自乘廉五长廉一小隅既得初商乃
以初商乘三次五因之得五三乘廉为
法除馀积得次商以初商自乘再乘与
次商相乘十因之为十自乘再乘廉以
初商自乘次商自乘两数相乘十因之
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 14b 页 WYG0800-0408d.png WYG0800-0409a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 15a 页 WYG0800-0409c.png

次为一小隅合五三乘廉十自乘再乘
廉十自乘廉五长廉一小隅以次商乘
之为次商廉隅之共积今此法得次商
之后合初商乘四次即得应减之积也
又用表开法列积二百六十二兆零三
十五亿四千九百九十七万八千一百
二十五尺自末位起算隔四位作记定
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 15b 页 WYG0800-0409d.png WYG0800-0410a.png


二○○三五四九九为初商次商之积
于表中取比此数相近略小之数为二
五三五五二五三七六(即初商次商/乘四次之数)其
所对初商根为七次商根为六即将七
六书于初商次商之位而以二五三五
五二五三七六书于初商次商积之下
相减馀八四五一○一二三乃以二五
三五五二五三七六格内三商廉法一
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 15b 页 WYG0800-0409d.png WYG0800-0410a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 16a 页 WYG0800-0410c.png

商之位合初商次商共七百六十五乘
四次得二百六十二兆零三十五亿四
千九百九十七万八千一百二十五尺
与原积相减恰尽即定四乘方根为七
百六十五尺也
五乘方
设如有五乘方积八十五京九千零六十八兆三千
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 16b 页 WYG0800-0410d.png WYG0800-0411a.png


开五乘方问每一根之数几何
法列方积八十五京九千零六十八兆
三千零一十亿二千五百三十九万零
六百二十五尺自末位起算每方积六
位定方根一位故隔五位作记乃于五
尺上定单位五百万尺上定十位八兆
尺上定百位其八十五京九千零六十
八兆尺为初商积与九百乘五次之数
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 16b 页 WYG0800-0410d.png WYG0800-0411a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 17a 页 WYG0800-0411c.png

三京一千四百四十一尺书于初商积
之下相减馀三十二京七千六百二十
七兆尺爰以方根第二位积三千零一
十亿二千五百万尺续书于后共三十
二京七千六百二十七兆三千零一十
亿二千五百万尺为次商廉隅之共积
而以初商之九百尺乘四次得五百九
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 17b 页 WYG0800-0411d.png WYG0800-0412a.png


百四十二兆九千四百亿尺为次商廉
法以除次商积足八十倍因定次商为
八十尺按法相乘大于原积乃改商七
十尺书于方积五百万尺之上合初商
共九百七十尺乘五次得八十三京二
千九百七十二兆零四十九亿二千九
百万尺与原积相减馀二京六千零九
十六兆二千九百六十亿九千六百万
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 17b 页 WYG0800-0411d.png WYG0800-0412a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 18a 页 WYG0800-0412c.png

九十六兆二千九百六十亿九千六百
三十九万零六百二十五尺为三商廉
隅之共积而以初商次商之九百七十
尺乘四次得八百五十八兆七千三百
四十亿二千五百七十万尺六因之得
五千一百五十二兆四千零四十一亿
五千四百二十万尺为三商廉法以除
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 18b 页 WYG0800-0412d.png WYG0800-0413a.png


方积五尺之上合初商次商共九百七
十五尺乘五次得八十五京九千零六
十八兆三千零一十亿二千五百三十
九万零六百二十五尺与原积相减恰
尽是开得九百七十五尺为五乘方每
一根之数也盖五乘方之本法有六四
乘廉十五三乘廉二十自乘再乘廉十
五自乘廉六长廉一小隅既得初商乃
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 18b 页 WYG0800-0412d.png WYG0800-0413a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 19a 页 WYG0800-0413c.png

商相乘十五乘之为十五三乘廉以初
商自乘再乘次商自乘两数相乘二十
乘之为二十自乘再乘廉以初商自乘
次商自乘再乘两数相乘十五乘之为
十五自乘廉以次商乘三次与初商相
乘六因之为六长廉以次商乘四次为
一小隅合六四乘廉十五三乘廉二十
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 19b 页 WYG0800-0413d.png WYG0800-0414a.png


隅以次商乘之为次商廉隅之共积今
此法得次商之后合初商乘五次即得
应减之积也
又法用开平方开立方法开之初以原
积八十五京九千零六十八兆三千零
一十亿二千五百三十九万零六百二
十五尺开平方得九亿二千六百八十
五万九千三百七十五尺又以九亿二
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 19b 页 WYG0800-0413d.png WYG0800-0414a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 20a 页 WYG0800-0414c.png

一根之数也
又用表开法列积八十五京九千零六
十八兆三千零一十亿二千五百三十
九万零六百二十五尺自末位起算隔
五位作记定位同前乃截方根第二位
以前积八五九○六八三○一○二五
为初商次商之积于表中取比此数相
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 20b 页 WYG0800-0414d.png WYG0800-0415a.png


九二九(即初商次商/乘五次之数)其所对初商根为
九次商根为七即将九七书于初商次
商之位而以八三二九七二○○四九
二九书于初商次商积之下相减馀二
六○九六二九六○九六乃以八三二
九七二○○四九二九格内三商廉法
五一五二四○四一五四除馀积二六
○九六二九六○九六足五倍即定三
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 20b 页 WYG0800-0414d.png WYG0800-0415a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 21a 页 WYG0800-0415c.png

零六十八兆三千零一十亿二千五百
三十九万零六百二十五尺与原积相
减恰尽即定五乘方根为九百七十五
尺也
六乘方
设如有六乘方积三垓二千五百八十九京四千五
百九十九兆二千五百二十三亿九千五百九十
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 21b 页 WYG0800-0415d.png WYG0800-0416a.png


何
法列方积三垓二千五百八十九京四
千五百九十九兆二千五百二十三亿
九千五百九十万零九百二十八尺自
末位起算每方积七位定方根一位故
隔六位作记乃于八尺上定单位九千
万尺上定十位五百兆尺上定百位其
三垓二千五百八十九京四千五百兆
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 21b 页 WYG0800-0415d.png WYG0800-0416a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 22a 页 WYG0800-0416c.png

尺之上而以八百尺乘六次之二垓零
九百七十一京五千二百兆尺书于初
商积之下相减馀一垓一千六百一十
七京九千三百兆尺爰以方根第二位
积九十九兆二千五百二十三亿九千
万尺续书于后共一垓一千六百一十
七京九千三百九十九兆二千五百二
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 22b 页 WYG0800-0416d.png WYG0800-0417a.png


而以初商之八百尺乘五次得二十六
京二千一百四十四兆尺七因之得一
百八十三京五千零八兆尺为次商廉
法以除次商积足六十倍因定次商为
六十尺按法相乘大于原积乃改商五
十尺书于方积九千万尺之上合初商
共八百五十尺乘六次得三垓二千零
五十七京七千零八十八兆二千八百
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 22b 页 WYG0800-0416d.png WYG0800-0417a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 23a 页 WYG0800-0417c.png

百一十一亿四千万尺爰以方根第三
位积五百九十万零九百二十八尺续
书于后共五百三十一京七千五百一
十兆九千七百一十一亿四千五百九
十万零九百二十八尺为三商廉隅之
共积而以初商次商之八百五十尺乘
五次得三十七京七千一百四十九兆
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 23b 页 WYG0800-0417d.png WYG0800-0418a.png


因之得二百六十四京零四十六兆六
千零九十三亿七千五百万尺为三商
廉法以除三商积足二倍即定三商为
二尺书于方积八尺之上合初商次商
共八百五十二尺乘六次得三垓二千
五百八十九京四千五百九十九兆二
千五百二十三亿九千五百九十万零
九百二十八尺与原积相减恰尽是开
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 23b 页 WYG0800-0417d.png WYG0800-0418a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 24a 页 WYG0800-0418c.png

十一四乘廉三十五三乘廉三十五自
乘再乘廉二十一自乘廉七长廉一小
隅既得初商即以初商乘五次七因之
得七五乘廉为法除馀积得次商以初
商乘四次与次商相乘二十一乘之为
二十一四乘廉以初商乘三次次商自
乘两数相乘三十五乘之为三十五三
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 24b 页 WYG0800-0418d.png WYG0800-0419a.png


两数相乘三十五乘之为三十五自乘
再乘廉以初商自乘次商乘三次两数
相乘二十一乘之为二十一自乘廉以
次商乘四次与初商相乘七因之为七
长廉以次商乘五次为一小隅合七五
乘廉二十一四乘廉三十五三乘廉三
十五自乘再乘廉二十一自乘廉七长
廉一小隅以次商乘之为次商廉隅之
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 24b 页 WYG0800-0418d.png WYG0800-0419a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 25a 页 WYG0800-0419c.png

又用表开法列积三垓二千五百八十
九京四千五百九十九兆二千五百二
十三亿九千五百九十万零九百二十
八尺自末位起算隔六位作记定位同
前乃截方根第二位以前积三二五八
九四五九九二五二三九为初商次商
之积于表中取比此数相近略小之数
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 25b 页 WYG0800-0419d.png WYG0800-0420a.png


(即初商次商/乘六次之数)其所对初商根为八次商
根为五即将八五书于初商次商之位
而以三二○五七七○八八二八一二
五书于初商次商积之下相减馀五三
一七五一○九七一一四乃以三二○
五七七○八八二八一二五格内三商
廉法二六四○○四六六○九三七除
馀积五三一七五一○九七一一四足
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 25b 页 WYG0800-0419d.png WYG0800-0420a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 26a 页 WYG0800-0420c.png

三垓二千五百八十九京四千五百九
十九兆二千五百二十三亿九千五百
九十万零九百二十八尺与原积相减
恰尽即定六乘方根为八百五十二尺
也
七乘方
设如有七乘方积六百三十八垓五千一百三十二
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 26b 页 WYG0800-0420d.png WYG0800-0421a.png


一十九万三千一百二十一尺开七乘方问每一
根之数几何
法列方积六百三十八垓五千一百三
十二京零二百三十三兆九千三百八
十三亿九千零一十九万三千一百二
十一尺自末位起算每方积八位定方
根一位故隔七位作记乃于一尺上定
单位三亿尺上定十位二京尺上定百
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 26b 页 WYG0800-0420d.png WYG0800-0421a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 27a 页 WYG0800-0421c.png

准即定初商为七百尺书于方积二京
尺之上而以七百尺乘七次之五百七
十六垓四千八百零一京尺书于初商
积之下相减馀六十二垓零三百三十
一京尺爰以方根第二位积二百三十
三兆九千三百八十三亿尺续书于后
共六十二垓零三百三十一京零二百
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 27b 页 WYG0800-0421d.png WYG0800-0422a.png


商廉隅之共积而以初商之七百尺乘
六次得八千二百三十五京四千三百
兆尺八因之得六垓五千八百八十三
京四千四百兆尺为次商廉法以除次
商积足九倍止可商九尺是次商为空
位也乃书一空于方积三亿尺之上而
以九尺书于方积一尺之上合初商次
商共七百零九尺乘七次得六百三十
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 27b 页 WYG0800-0421d.png WYG0800-0422a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 28a 页 WYG0800-0422c.png

九万三千一百二十一尺与原积相减
恰尽是开得七百零九尺为七乘方每
一根之数也盖七乘方之本法有八六
乘廉二十八五乘廉五十六四乘廉七
十三乘廉五十六自乘再乘廉二十八
自乘廉八长廉一小隅既得初商乃以
初商乘六次八因之得八六乘廉为法
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 28b 页 WYG0800-0422d.png WYG0800-0423a.png


相乘二十八乘之为二十八五乘廉以
初商乘四次次商自乘两数相乘五十
六乘之为五十六四乘廉以初商乘三
次次商自乘再乘两数相乘七十乘之
为七十三乘廉以初商自乘再乘次商
乘三次两数相乘五十六乘之为五十
六自乘再乘廉以初商自乘次商乘四
次两数相乘二十八乘之为二十八自
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 28b 页 WYG0800-0422d.png WYG0800-0423a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 29a 页 WYG0800-0423c.png

合八六乘廉二十八五乘廉五十六四
乘廉七十三乘廉五十六自乘再乘廉
二十八自乘廉八长廉一小隅以次商
乘之为次商廉隅之共积今此法得次
商之后合初商乘七次即得应减之积
也
又法用开平方法三次开之初以原积
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 29b 页 WYG0800-0423d.png WYG0800-0424a.png


二百三十三兆九千三百八十三亿九
千零一十九万三千一百二十一尺开
平方得二千五百二十六亿八千八百
一十八万七千七百六十一尺次以二
千五百二十六亿八千八百一十八万
七千七百六十一尺复开平方得五十
万二千六百八十一尺又以五十万二
千六百八十一尺复开平方得七百零
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 29b 页 WYG0800-0423d.png WYG0800-0424a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 30a 页 WYG0800-0424c.png

一百三十二京零二百三十三兆九千
三百八十三亿九千零一十九万三千
一百二十一尺自末位起算隔七位作
记定位同前乃截方根第二位以前积
六三八五一三二○二三三九三八三
为初商次商之积于表中取比此数相
近略小之数为五七六四八○一○○
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 30b 页 WYG0800-0424d.png WYG0800-0425a.png


商根为七次商根为○即将七○书于
初商次商之位而以五七六四八○一
○○○○○○○○书于初商次商积
之下相减馀六二○三三一○二三三
九三八三乃以五七六四八○一○○
○○○○○○格内三商廉法六五八
八三四四○○○○○○除馀积六二
○三三一○二三三九三八三足九倍
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 30b 页 WYG0800-0424d.png WYG0800-0425a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 31a 页 WYG0800-0425c.png

十八垓五千一百三十二京零二百三
十三兆九千三百八十三亿九千零一
十九万三千一百二十一尺与原积相
减恰尽即定七乘方根为七百零九尺
也
八乘方
设如有八乘方积四千二百四十四垓三千五百八
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 31b 页 WYG0800-0425d.png WYG0800-0426a.png


五千二百八十二万七千三百九十二尺开八乘
方问每一根之数几何
法列方积四千二百四十四垓三千五
百八十四京九千一百八十五兆四千
四百四十九亿五千二百八十二万七
千三百九十二尺自末位起算每方积
九位定方根一位故隔八位作记乃于
二尺上定单位四十亿尺上定十位五
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 31b 页 WYG0800-0425d.png WYG0800-0426a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 32a 页 WYG0800-0426c.png

八次之数相准即定初商为四百尺书
于方积五百京尺之上而以四百尺乘
八次之二千六百二十一垓四千四百
京尺书于初商积之下相减馀一千六
百二十二垓九千一百京尺爰以方根
第二位积八十四京九千一百八十五
兆四千四百四十亿尺续书于后共一
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 32b 页 WYG0800-0426d.png WYG0800-0427a.png


九千一百八十五兆四千四百四十亿
尺为次商廉隅之共积而以初商之四
百尺乘七次得六垓五千五百三十六
京尺九因之得五十八垓九千八百二
十四京尺为次商廉法以除次商积足
二十倍即定次商为二十尺书于方积
四十亿尺之上合初商共四百二十尺
乘八次得四千零六十六垓七千一百
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 32b 页 WYG0800-0426d.png WYG0800-0427a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 33a 页 WYG0800-0427c.png

七垓六千四百四十六京五千三百三
十五兆九千七百二十亿尺爰以方根
第三位积九亿五千二百八十二万七
千二百九十二尺续书于后共一百七
十七垓六千四百四十六京五千三百
三十五兆九千七百二十九亿五千二
百八十二万七千三百九十二尺为三
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 33b 页 WYG0800-0427d.png WYG0800-0428a.png


二十尺乘七次得九垓六千八百二十
六京五千一百九十九兆六千四百一
十六亿尺九因之得八十七垓一千四
百三十八京六千七百九十六兆七千
七百四十四亿尺为三商廉法以除三
商积足二倍即定三商为二尺书于方
积二尺之上合初商次商共四百二十
二尺乘八次得四千二百四十四垓三
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 33b 页 WYG0800-0427d.png WYG0800-0428a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 34a 页 WYG0800-0428c.png

万七千三百九十二尺与原积相减恰
尽是开得四百二十二尺为八乘方每
一根之数也盖八乘方之本法有九七
乘廉三十六六乘廉八十四五乘廉一
百二十六四乘廉一百二十六三乘廉
八十四自乘再乘廉三十六自乘廉九
长廉一小隅既得初商乃以初商乘七
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 34b 页 WYG0800-0428d.png WYG0800-0429a.png


次商以初商乘六次与次商相乘三十
六乘之为三十六六乘廉以初商乘五
次次商自乘两数相乘八十四乘之为
八十四五乘廉以初商乘四次次商自
乘再乘两数相乘一百二十六乘之为
一百二十六四乘廉以初商乘三次次
商乘三次两数相乘一百二十六乘之
为一百二十六三乘廉以初商自乘再
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 34b 页 WYG0800-0428d.png WYG0800-0429a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 35a 页 WYG0800-0429c.png

商乘五次两数相乘三十六乘之为三
十六自乘廉以次商乘六次与初商相
乘九因之为九长廉以次商乘七次为
一小隅合九七乘廉三十六六乘廉八
十四五乘廉一百二十六四乘廉一百
二十六三乘廉八十四自乘再乘廉三
十六自乘廉九长廉一小隅以次商乘
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 35b 页 WYG0800-0429d.png WYG0800-0430a.png


之后合初商乘八次即得应减之积也
又法用开立方法两次开之初以原积
四千二百四十四垓三千五百八十四
京九千一百八十五兆四千四百四十
九亿五千二百八十二万七千三百九
十二尺开立方得七千五百一十五万
一千四百四十八尺次以七千五百一
十五万一千四百四十八尺复开立方
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 35b 页 WYG0800-0429d.png WYG0800-0430a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 36a 页 WYG0800-0430c.png

又用表开法列积四千二百四十四垓
三千五百八十四京九千一百八十五
兆四千四百四十九亿五千二百八十
二万七千三百九十二尺自末位起算
隔八位作记定位同前乃截方根第二
位以前积四二四四三五八四九一八
五四四四为初商次商之积于表中取
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 36b 页 WYG0800-0430d.png WYG0800-0431a.png


一三八三八四九四七二(即初商次商/乘八次之数)
其所对初商根为四次商根为二即将
四二书于初商次商之位而以四○六
六七一三八三八四九四七二书于初
商次商积之下相减馀一七七六四四
六五三三五九七二乃以四○六六七
一三八三八四九四七二格内三商廉
法八七一四三八六七九六七七四除
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 36b 页 WYG0800-0430d.png WYG0800-0431a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 37a 页 WYG0800-0431c.png

位合初商次商共四百二十二尺乘八
次得四千二百四十四垓三千五百八
十四京九千一百八十五兆四千四百
四十九亿五千二百八十二万七千三
百九十二尺与原积相减恰尽即定八
乘方根为四百二十二尺也
九乘方
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 37b 页 WYG0800-0431d.png WYG0800-0432a.png


四十七京八千零一十四兆三千二百九十亿四
千七百二十二万零二百二十四尺开九乘方问
每一根之数几何
法列方积八穰七千四百零六垓九千
四百四十七京八千零一十四兆三千
二百九十亿四千七百二十二万零二
百二十四尺自末位起算每方积十位
定方根一位故隔九位作记乃于四尺
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 37b 页 WYG0800-0431d.png WYG0800-0432a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 38a 页 WYG0800-0432c.png

为初商积与三百乘九次之数相准即
定初商为三百尺书于方积六垓尺之
上而以三百尺乘九次之五穰九千零
四十九垓尺书于初商积之下相减馀
二穰八千三百五十七垓尺爰以方根
第二位积九千四百四十七京八千零
一十四兆三千二百亿尺续书于后共
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 38b 页 WYG0800-0432d.png WYG0800-0433a.png


十七京八千零一十四兆三千二百亿
尺为次商廉隅之共积而以初商之三
百尺乘八次得一百九十六垓八千三
百京尺又以十因之得一千九百六十
八垓三千京尺为次商廉法以除次商
积足十倍即定次商为一十尺书于方
积二百亿尺之上合初商共三百一十
尺乘九次得八穰一千九百六十二垓
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 38b 页 WYG0800-0432d.png WYG0800-0433a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 39a 页 WYG0800-0433c.png

四十四垓一千一百六十京八千二百
零六兆三千一百亿尺爰以方根第三
位积九十亿四千七百二十二万零二
百二十四尺续书于后共五千四百四
十四垓一千一百六十京八千二百零
六兆三千一百九十亿四千七百二十
二万零二百二十四尺为三商廉隅之
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 39b 页 WYG0800-0433d.png WYG0800-0434a.png


八次得二百六十四垓三千九百六十
二京二千一百六十兆六千七百一十
亿尺十因之得二千六百四十三垓九
千六百二十二京一千六百零六兆七
千一百亿尺为三商廉法以除三商积
足二倍即定三商为二尺书于方积四
尺之上合初商次商共三百一十二尺
乘九次得八穰七千四百零六垓九千
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 39b 页 WYG0800-0433d.png WYG0800-0434a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 40a 页 WYG0800-0434c.png

百二十四尺与原积相减恰尽是开得
三百一十二尺为九乘方每一根之数
也盖九乘方之本法有十八乘廉四十
五七乘廉一百二十六乘廉二百一十
五乘廉二百五十二四乘廉二百一十
三乘廉一百二十自乘再乘廉四十五
自乘廉十长廉一小隅既得初商乃以
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 40b 页 WYG0800-0434d.png WYG0800-0435a.png


除馀积得次商以初商乘七次与次商
相乘四十五乘之为四十五七乘廉以
初商乘六次次商自乘两数相乘一百
二十乘之为一百二十六乘廉以初商
乘五次次商自乘再乘两数相乘二百
一十乘之为二百一十五乘廉以初商
乘四次次商乘三次两数相乘二百五
十二乘之为二百五十二四乘廉以初
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 40b 页 WYG0800-0434d.png WYG0800-0435a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 41a 页 WYG0800-0435c.png

自乘再乘次商乘五次两数相乘一百
二十乘之为一百二十自乘再乘廉以
初商自乘次商乘六次两数相乘四十
五乘之为四十五自乘廉以次商乘七
次与初商相乘十因之为十长廉以次
商乘八次为一小隅合十八乘廉四十
五七乘廉一百二十六乘廉二百一十
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 41b 页 WYG0800-0435d.png WYG0800-0436a.png


三乘廉一百二十自乘再乘廉四十五
自乘廉十长廉一小隅以次商乘之为
次商廉隅之共积今此法得次商之后
合初商乘九次即得应减之积也
又法用开平方开四乘方法开之初以
原积八穰七千四百零六垓九千四百
四十七京八千零一十四兆三千二百
九十亿四千七百二十二万零二百二
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 41b 页 WYG0800-0435d.png WYG0800-0436a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 42a 页 WYG0800-0436c.png

十二尺又以二兆九千五百六十四亿
六千六百五十五万二千八百三十二
尺开四乘方得三百一十二尺即九乘
方每一根之数也
又用表开法列积八穰七千四百零六
垓九千四百四十七京八千零一十四
兆三千二百九十亿四千七百二十二
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 42b 页 WYG0800-0436d.png WYG0800-0437a.png


位作记定位同前乃截方根第二位以
前积八七四○六九四四七八○一四
三二为初商次商之积于表中取比此
数相近略小之数为八一九六二八二
八六九八○八○一(即初商次商/乘九次之数)其所
对初商根为三次商根为一即将三一
书于初商次商之位而以八一九六二
八二八六九八○八○一书于初商次
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 42b 页 WYG0800-0436d.png WYG0800-0437a.png


御制数理精蕴 下编卷三十二 第 43a 页 WYG0800-0437c.png

八六九八○八○一格内三商廉法二
六四三九六二二一六○六七一除馀
积五四四四一一六○八二○六三一
足二倍即定三商为二书于三商之位
合初商次商共三百一十二尺乘九次
得八穰七千四百零六垓九千四百四
十七京八千零一十四兆三千二百九
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 43b 页 WYG0800-0437d.png

四尺与原积相减恰尽即定九乘方根
为三百一十二尺也
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 44a 页 WYG0800-0438a.png

凡表上横行所列自一至九之数为初商根右直行
所列自○至九之数为次商根其中每格所列细数
二层上层为初商次商积(如立方表第一行第三格/上层一七二八即方根一)
(二自乘再乘/之数馀仿此)下层为三商廉法(如立方表第一行第/三格下层四三即三)
(商廉法乃以初商次商两根一二自乘三因截去末/一位之数盖方根既有三位则初商为百次商为十)
(以一百二十自乘三因得四三二○○为廉法除实/至三商本位止今捷法止用次商馀积求三商不加)
(三商本位之积其初商仍作十用以十二自乘三因/得四三二仍比次商馀积多一位故截去末一位止)
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 44b 页 WYG0800-0438b.png

立方表
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 45a 页 WYG0800-0438c.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 46a 页 WYG0800-0439a.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 47a 页 WYG0800-0439c.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 48a 页 WYG0800-0440a.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 49a 页 WYG0800-0440c.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 50a 页 WYG0800-0441a.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 51a 页 WYG0800-0441b.png

御制数理精蕴 下编卷三十二 第 52a 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 53a 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 54a 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 55a 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 56a 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 57a 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 57b 页
御制数理精蕴 下编卷三十二 第 57b 页
御制数理精蕴下编卷三十二