声明:本站书库内容主要引用自 archive.org,kanripo.org, db.itkc.or.kr 和 zh.wikisource.org
通志 卷三十三 第 1a 页 WYG0373-0322a.png

通志卷三十三
宋 右 迪 功 郎 郑 樵 渔 仲 撰
六书略第三
谐声第五
序曰谐声与五书同出五书有穷谐声无穷五书尚义
谐声尚声天下有有穷之义而有无穷之声拟之而后
言议之而后动者义也不疾而速不行而至者声也作
通志 卷三十三 第 1b 页 WYG0373-0322b.png

者触声成字不可胜举今略但引类以记其目
一五 二四 示百十二 玉二百八十 与四 气
四 士三 屮三 草千一百四十六 茻一 八二
采四 牛三十一 口五百七十二 吅九 品二
㗊五 走百七十六 止二十四 是二 辵二百
十六 彳二百二十八 □三 行十六 齿九十六
牙三 足三百五十二 龠十 册一 舌十 谷
通志 卷三十三 第 2a 页 WYG0373-0322c.png

舁一 臼一 爨一 革百九十二 鬲二十

六 爪六 □六 门十一 又四 支五 聿二
□五 殳三十四 寸七 皮五十一 支百七十三
卜五 用一 爻三 𥄎二 目三百四十七 䀠
一 眉二 盾二 自九 白四 鼻二十六 羽九
十二 隹九十三 苜四 羊六十四 雥一 鸟四
百三十六 幺五 𠬪四


通志 卷三十三 第 2b 页 WYG0373-0322d.png

十六 角八十一 竹五百七十 □四 工四 巫
三 甘八 曰四 丂八 壴十五 鼓十七 岂二
豆二十六 虍十 虎十八 皿五十二 去七
血二十五 丹六 皀三 鬯三 食二十 集二
入二 缶四十二 矢二十七 高十

廪一 麦八十 及七 舛二 韦五十七 反二
木九百十七 林十 桑八 出七

通志 卷三十三 第 3a 页 WYG0373-0323a.png

贝百二十三 邑九十

晶一 月二十五 夕四 多二十六 弓二 刺二
片五十三 爿六 鼎五 禾二百八十九 黍二
十六 香二十五 米百六十八 臼十四 求十六

七 疒三百五十六 冂五 冃十六 □八十二
□四 巾八十八 帛十 白四十八 薾九 人五
通志 卷三十三 第 3b 页 WYG0373-0323b.png

二百五十五 毛九十 尸二十九 尾二 舟百十
九 几七 见九十一 欠百五十三 页二百三十
面四十 首六 须六 彡十九 文九 髟百四
十七 节三十一 包二十一 鬼四十六 山三百
四十五 岸八 广四十一 厂四十九 石三百五
十一 长十七 豕七十一

马二百六十四 𢉖四十五 㲋四 兔三 犬二百
通志 卷三十三 第 4a 页 WYG0373-0323c.png

五 炙 赤十九 大三十 □四 尪六 亢三
十四 壶三 □三 □六 立四十四 凶六 心
七百二 水千五十七 川二十七 泉一 瓜一
谷二十八 欠五十七 雨百四十五 云六 鱼三
百二十六 龙二 飞四 □七 至七 卤二十五
户十六 门百十二 耳八十五 手七百二十五
女五百五十 丿一 氏五 戈三十八 □五
通志 卷三十三 第 4b 页 WYG0373-0323d.png


十七 弦三 系三 糸四百九十 素八 虫五百
五十四 䖵五十六 虫五 风百九 龟五 黾二
十五 卯四 土三百七十四 田六十八 黄十四
男二 力百二 金三百九十一 几七 且一
斤二十 斗十八 矛三十三 车七十六 𠂤五
𨸏七十六

十一 子二十三 申二 酉六十二 船六
通志 卷三十三 第 5a 页 WYG0373-0324a.png

而得二万一千三百四十一字并见六书證讹
子母同声
喾(枯沃切急/告之甚也)


(文词之/



攲(邱奇切/持去也)


(谓之/㩺)隶(郎计切说文附/著也一曰贱称)


□(羊至切习也又/以制切劳也)㿳(庄持切手/足肤黑)


通志 卷三十三 第 5b 页 WYG0373-0324b.png

(白/)茕(渠营切说/文回疾也)䨽(非尾切说/文别也)

□(今作无说文亡也从亡无声奇字作/旡通于旡者王育说天屈西北为无)釐(里之切说/文蒙福也)

(居蚪切说文相紏缭也一曰/瓜瓠结斗起象形或作斗)□(袪尤切/戾也)㐜(渠尤切/雠也)

(切撞/也)邓(中茎切/张也)□(汤丁切评议也/从□古文平字)

(文汲汲生也/从子兹声)孷(陵之切方言陈楚之间凡/人嘼乳而双产谓之孷)疑(语其切惑/也说文从)
(子止上/矢声)

右三十七
通志 卷三十三 第 6a 页 WYG0373-0324c.png

瞿(九遇切说文鹰隼之/视也一曰心惊皃)



(切说文以竹曲五弦之乐/也从竹从巩巩持之也)


(从尚


(忍/切)𤮽(沽三切南方山有/𤮽


(切履/也)□(胡光切/卵中黄)黉(胡盲切/学舍)枓(当口切/勺也)延(抽前切说文/安步㢟㢟也)延
(长行/也)



右二十一
通志 卷三十三 第 6b 页 WYG0373-0324d.png


右四
子母互为声
靡(忙皮切分也易曰吾与尔靡之又文披切说文披靡/也又眉陂切散也又谟加切收靡县名又靡诐切偃)
(也曳/也)䢈(丞真切说文日月合/宿为䢈又黄外切)

(松果山有鸟名蜼梁状如山鸡黑身赤足/可以已曝又鲁水切兽似狖卬鼻长尾)
右四
通志 卷三十三 第 7a 页 WYG0373-0325a.png

礼(古作礼事神人之文/也从示从礼礼祭器)祰(苦浩切说/文告祭也)祏(常只切石/藏宗庙主)祫(总/祭)
(其先无间远近曰/祫周礼三岁一祫)禘(周礼五岁一禘大/祭也一曰配帝)禜(于平切又为/命切说文设)
(绵蕝为营以禳风雨雪霜水旱疫疠从示荣省/声臣按此从营省为营以祀日月星辰山川也)禬(古外/切说)
(文会福祭也引/周礼禬之祝号)琥(火五切说文发兵瑞玉为/虎文一曰礼西方之玉)珑(卢钟切/说文祷)
(旱玉/龙)瑁(莫报切说文诸侯执圭朝天子执玉/以冒之似犁冠周礼天子执瑁四寸)珥(忍止切/耳珰又)
(仍吏切/瑱也)珩(何庚切佩/上玉也)琀(胡南切送死口/中玉又胡绀切)□(抚文切说文/草初生其香)
(分布亦/作□)芝(真而切菌类/说文神草也)菑(庄持切始治田也一岁曰菑/二岁曰畬或省草或从禾又)
通志 卷三十三 第 7b 页 WYG0373-0325b.png

(且冥也从/日在茻中)葬(则浪切说文藏/也从死在茻中)少(尺沼切说文不/多也从小丿声)尐(子列/切说)
(文少也从/小乀声)□(兵列切说文分也从重八引孝/经说云上下有别兆字亦类此)

□(补过切布也从/采从□□音播)㹂(轻甸切牛不/从羁谓之㹂)牭(息利切说/文四岁牛)𠷓(呼形/切声)
(也/)唬(虚交切说/文虎鸣也)

返(孚袁切回行/也又甫远切)遁(都困切/逃也)遌(五各切说文相遇惊/也从辵从咢咢亦声)㑱(刀/九)
(切说文/复也)□(吐内切却也从彳/从




(后/也)䶤(下八切/齧骨声)

通志 卷三十三 第 8a 页 WYG0373-0325c.png



(逵协切说文

(隶作䢅说文早昧爽也从臼从辰辰/时也□夕为夙臼辰为䢅皆同意)弆(口举切/彻也)㸑(粗尊/切鼎)
(欲沸/皃)衅(许慎切说文血祭也象祭灶也从㸑/省从酉酉所以祭也从分分亦声)□(庄皆切/说文戒)
(洁也斋/或作□)□(居行切说文五味盉/□也从羹省从


(也一曰虎卧息/微又田黎切)毄(吉历切相击中也如/车相击故从殳从軎)□(的则切/取也)专(说/文)
(六寸薄也从寸叀/声一曰专纺专)□(说文正也又诸盈切赋/也周礼听政役以比居)合(葛合切/合会也)
□(卢玩切/烦也)



通志 卷三十三 第 8b 页 WYG0373-0325d.png

(切说文出目也一曰好/视又形甸切目小也)□(延面切相顾视/而行也或作䀽)瞑(忙经切翕/目也又母)
(迥切瞑睦/目不明)眇(说文一/目小也)矏(民坚切说文目/旁薄致矏矏也)

(切惊/视皃)䁼(密北切䁼□/视无所见)嗅(许救切说文/以鼻就臭也)□(莫结切说文火/不明也周书曰)
(布重□席/织蒻席也)□(疾正切/深坑也)殡(必仞切说文死在棺将迁葬柩/宾遇之夏后氏殡于阼阶啇人)
(殡于两楹之间/周人殡于宾阶)薧(呼高切说文死人/里也从死从蒿省)薨(说文公/侯


(仆/也)


(犬毙或/从死)

通志 卷三十三 第 9a 页 WYG0373-0326a.png


(从刀从录/录刻割也)划(胡麦切裂也又忽麦/切说文锥刀曰划)剂(才诣切说/文齐也)刵(仍吏/切说)
(文断/耳也)劓(鱼器切说/文刖鼻也)刺(说文君杀大夫/曰刺刺直伤也)

(一曰古者井/田故从井)衡(何庚切说文牛触横大木著其角/从角从大行声引诗设其楅衡)簺(先/代)
(切说文行棋/相塞谓之簺)筑(张六切说文以竹曲五弦之/乐也从竹从巩巩持之也)箕(说文簸/也从竹)
(



(说文尤手/相佐助也)甜(徒兼切/美也)

(也从甘/从然)

通志 卷三十三 第 9b 页 WYG0373-0326b.png


(康也亦/作凯)□(卢回切龟/目酒尊)



(切说文黑黍一/稃二米以酿也)餍(于盐切饱也/又于艳切)餂(徒兼切美也/从食从甜省)

(也/)馈(吴人谓/祭曰馈)𩝠(去久切食/物烂也)䢈(丞真切说文日月合/宿为䢈又黄外切)籴(徒/历)
(切说文市谷也/从入从耀或省)罍(卢回切说文龟目酒尊刻/目作云雷象施不穷也)罄(说文器/中空也)
(引诗瓶/之罄矣)知(说文词也或曰觉也臣按从/矢发也发口而后人知之)矣(羽已切说文/语己辞也)
矧(亦作矧说文况也词也从矢从/引从矢取词之所之如矢也)䯨(黑各切/大也)乔(巨娇切/说文高)
(而曲也从/夭从高省)□(倾雪切说文缺也古者城阙/其南方谓之□从□缺省)禀(笔锦切说/文赐榖也)
通志 卷三十三 第 10a 页 WYG0373-0326c.png



(眔目相及也/或省作昆)朲(而邻切字林/屋间木人)栅(测革切说/文编木也)櫑(卢回切龟/目酒尊刻)
(木作云/雷象)枰(蒲兵切枰仲木名一曰博/局又皮命切博雅平也)栮(忍止切/木䓴)杽(敕九/切说)
(文械/也)𣐺(胡感切木垂华/实从木从弓)檒(符风切风行木上曰檒又/方冯切厚叶弱枝善摇)贫
(说文财/分少也)䝳(财干切害/物贪财也)□(尸羊切说/文行贾也)贺(说文以礼/相奉庆也)貹(所庆/切富)
(也/)贯(说文钱贝之/贯从母贝)晴(今作晴雨止/而星见也)升(日之/升也)□(弥登切瞢/增日无光)
㫜(傥旱切明也/又徒案切)暖(乃管切/温也)晛(呼典切日见也又形甸切/说文见也引诗见晛曰消)
晃(户广切说/文明也)晻(邬感切说/文不明也)倝(古案切说文日始出/光倝倝也从旦于声)明(照/也)
通志 卷三十三 第 10b 页 WYG0373-0326d.png

(也从䊆殳䊆糗/也殳治米之器)宔(肿庾切说文/宗庙宔祏)□(所禁切/禁省)窣(苏骨切说/文穴中卒)
(也/)䆢(一决切说/文深抉也)□(初危切说/文减也)



(噎宁切/㰽声也)疚(居又切/久病)㽷(式类切/肿病)秃(他谷切/首痬)□(莫报切/触也)

(切挂/也)䘜(居银切/佩巾也)□(轻甸切幡系于/棨者从棨省)佃(亭年切治土也古/者一夫一妇佃田)
(百亩一曰古卿车又堂练切说文/中也春秋传曰乘中佃一辕车)俒(胡昆切又胡囷切/说文全也引逸周)
(书朕实不明/以俒伯父)佼(居肴切又下巧/切说文交也)僜(都腾切/上车也)仕(上史切说/文学也)
使(爽士切说文伶也/又疏史切将符者)仟(千人之/长曰仟)伍(五人之长也/说文相参伍)什(说文/相什)
通志 卷三十三 第 11a 页 WYG0373-0327a.png


(中/也)系(说文絜/束也)倌(沽凡切主驾人也又古患切/说文小臣也诗命彼倌人)

(曰阉人/或省)脑(奴皓切说文头□也从匕匕/相匕著也川象发囟象脑形)

(从/)䩁(甫微切说文细/毛纷纷也或省)㲝(谟袍切毛或作㲝/又莫报切轻毛)雮(莫卜切/鸟泽羽)㲏
(普刀切/毛起皃)屎(馨夷切呻也又/矧视切粪也)

(

(替锐意也又则旰切/二人屈已以赞也)兟(所臻切说文进也/从二先赞从此)㰟(邱既切/气也)歊
(虚娇切说文歊歊气/出皃从欠高高亦声)□(以九切说文言意也从/欠从□□亦声或省)欥(弋质/切说)
通志 卷三十三 第 11b 页 WYG0373-0327b.png


(艴如也或作


(名或省/作


(也古/作庙)座(坐/具)磬(说文乐石也又/弃挺切击石声)硻(邱耕切说/文馀坚也)砫(肿庾切宗/庙宔祏从)
(石从/主)𧱚(经天切说文三岁豕肩相/及者引诗并驱从两豜兮)

驷(说文一/乘也)𩡩(音八说文/马八岁)騛(匪微切说文/马逸足也)馼(无分切说文/马赤鬣缟身)
(目若黄金名曰馼古皇之乘周文王时犬戎献之引春/秋传文马百驷画马也西伯献纣以全其身或书作

馺(悉合切说文马行/相及也或曰驰也)䭷(谟袍切/马长尾)

通志 卷三十三 第 12a 页 WYG0373-0327c.png




(令触/不直)爆(比角切落也/一曰火声)煣(忍九切屈伸木/也又如又切)燎(怜萧切火在/地上曰燎又)
(郎鸟切说文放火也/又力照切柴祭天也)墨(密北切说/文书墨也)㚕(房密切说文从大/弗声大也读若予)
(违汝弼又/分物切)



(病也又/鲁果切)䇐(力至切说文临也/从立从隶隶及也)竦(息拱切说文谨也从/立从束束自申束也)谊
(宜寄切人/所宜也)凶(虚容切又许拱切说文扰恐也从/人在凶下春秋传曰曹人凶惧)德(今作/德说)
(文外得于人/内得于己也)憼(居庆切说文/肃也或从心)㢜(口党切大意又苦/谤切说文阔也)

(切说文急也河/南密县有

通志 卷三十三 第 12b 页 WYG0373-0327d.png


(忾我寤叹/又邱盖切)患(说文忧也从心/上贯叩叩亦声)态(说文意也从心从能徐/锴曰心能其事然后有)
(态度也臣按能音/耐此即谐声字)沝(之垒切闽人谓/水曰沝从二水)𣶂(羽两切去也扬/雄吊屈原作此)
(以其去水/中故从水)

(也/)云(说文山川气也从雨云象云回转之形臣按古云/作云雷作回皆象其形尊罍器见之矣后人借云)
(为云曰之云回为回旋之/回故于云䨓复加雨以别)渔(语居切捕鱼也又牛/据切说文淀滓浊泥)龗(郎/丁)
(切说文龙也/从龙霝声)靠(苦到切相违/也或书作


(从/刂)乴(似绝切/拈也)闺(说文特立之户上/圜下方有似圭状)㝱(说文寐而有觉/也从宀疒梦声)阍
通志 卷三十三 第 13a 页 WYG0373-0328a.png


(者谓之

(取物而/逆曰挻)授(说文/予也)投(说文擿也/一曰合也)拱(说文敛/手也)㧓(庄交切博雅/搔也又侧绞)
(切又止两/切批击也)姓(息正切说文人所生也古之神圣母感天/而生子故称天子引春秋传天子因生以)
(赐/姓)娶(说文取/妇也)婚(说文妇家也礼/娶妇以昏时)姻(说文婿家也女/之所因故曰姻)妊(如/林)
(切孕/也)娣(说文女/弟也)婢(说文女之/卑者也)媄(母鄙切说/文色好也)媛(干眷切美/女诗曰邦)
(之媛/兮)奸(说文犯/淫也)



(切说文虫食苗叶者吏乞/蟘则生引诗去其螟蟘)□(实职切说文败创也从/虫从食食亦声或省)蝇
通志 卷三十三 第 13b 页 WYG0373-0328b.png

(蛊故从/虫皿也)



(申/)坪(蒲兵切地平也或/书作□又皮命切)均(说文平遍也/亦书作

(切耕/也)墲(蒙晡切规度墓地也方言凡葬无坟/谓之墓所以墓谓之墲又罔甫切)黄(说文地/之色从)
(田从光光亦声/光古文光也)功(说文以劳/定国也)勶(刺列切说/文发也)强(渠良切说/文迫也古)
(从彊举两切/□强力拒也)㔙(晡横切/大力也)




(相佐/助)銮(说文人君乘车四马镳八銮铃/象鸾鸟声和则肃也从銮省)鉎(师庚切铁衣/也又桑经切)
鍒(而由切说文/铁之耎也)鉃(矧视切箭镞又/作木切利也)扣(去厚切说文/金饰器口)錾(财/甘)
通志 卷三十三 第 14a 页 WYG0373-0328c.png

(一曰田器又私列切又质入切/一说东夷谓锹为䥍又的协切)

(切须/也)㪵(博慢切量/物分半也)䡊(府远切说文/车耳反出也)軵(乳勇切说文反推/车令有所付也一)
(曰轻车或从茸从冗又符遇/切车厢立木承重较之材)轚(吉诣切舟车序行也又/吉历切说文车辖相轚)
(引周礼舟/舆轚互者)


(从/土)陆(方竹切说文高平/地籀作□亦姓)阢(五忽切危也又语/韦切石山戴土)隙(乞逆切/说文壁)
(际孔/也)


(龟背故谓之馗馗/高也从九从首)

通志 卷三十三 第 14b 页 WYG0373-0328d.png


(说文少称也/从子从稚省)㝃(芳万切说文/生子免身也)孰(说文食/饪也)攳(徐侵切长也/马融曰踔攳)
(枝/)颐(与之切说文□也象形篆/从贡籀从首又曳来切)顺(说文/理也)囟(思晋切头/会脑盖也)䩌
(慈消切说文/面焦枯小也)诜(疏臻切说文致言也/引诗螽斯羽诜诜兮)諟(士纸切理/也审也)诫(居/拜)
(切敕/也)忌(渠记切/诫也)诏(告/也)证(诸盈切又之/盛切谏也)警(举影切/言戒)譣(千帘/切议)
(也/)□(宜寄切言/之当也)誇(枯瓜切说文/譀也古作

(说文续也从糸㡭/一曰反㡭为继)

(盖律令/之书也)䌖(疾叶切合也又即/入切一曰蛮夷货)䋛(母礼切说文绣/文如聚细米也)緉(里养/切说)
通志 卷三十三 第 15a 页 WYG0373-0329a.png


(无分切说/文□也)髦(说文/发也)□(邱颜切/寡发也)髯(如占切说/文颊须也)
右三百七十三
三体谐声(四体/附)
序曰一子一母为谐声是合二体者也有三体之合者
非常道也故别之

(从拱/丰声)卫(从行从匝韦声/行匝列卫也)衅(象祭灶也从㸑省从酉/酉所以祭从分分亦声)春(从/草)
通志 卷三十三 第 15b 页 WYG0373-0329b.png


(盖厂之性坼果孰有味亦坼故/谓之□从□声徐错曰厂厓也)矍(从明从佳佳欲逸走/从又持之矍矍也)

(大夫以为贽昏/礼用之故从人)衡(户庚切牛触横大木着/其角从角从大行声)簠(黍稷圜皿/也从竹甫)
(声/)□(悉则切从宀屋也从拱捧也㠭/象叠物之形捧而塞于屋中)䀇(公户切器也从/皿从缶古声)
虏(获也从母/从力虍声)槱(余救切从木/从火酉声)㝱(寐而有觉也从/宁从疒梦声)彘(直例/切豕)
(也从彐从矢/声从北象足)

(水桥也从木从水/刃声刃初良切)履(足所依也从彳从/夂舟象形从尸声)疑(惑也从子/止七矢声)□
通志 卷三十三 第 16a 页 WYG0373-0329c.png



(也丰声/丰音介)
右三十
凡谐声类计二万一千八百十
通志 卷三十三 第 16b 页 WYG0373-0329d.png

通志卷三十三