声明:本站书库内容主要引用自 archive.org,kanripo.org, db.itkc.or.kr 和 zh.wikisource.org
卷二 第 1a 页 WYG0813-0345c.png

广川书跋卷二 宋 董逌 著
石鼓文辩
世传岐山周篆昔谓猎碣以形制考之鼓也三代之制
文德书于彝鼎武事刻于钲鼓征伐之勋□于兵钺其
制度可考后世不知先王之典礼犹有存者凿山刻石
自是昭一时功绩唐世诸儒以石鼓为无所据至谓田
猎之碣盖未知古自有制也欧阳永叔疑此书不见于
卷二 第 1b 页 WYG0813-0345d.png

六经推大著说使学者肄业及之其惊潜动蛰金绳铁
索特以其书画传尔顾未暇掎摭其文列之部类中后
世得考详方唐之时其文隐显未尽缺落徵词索事或
可得之而愈应物徒知挍猎受朝宣畅威灵憺詟夷夏
故愈谓此为宣王时应物以其本出岐周故为文王鼓
当时文已不辩故论各异出也尝考于书田猎虽岁行
之至于天子大蒐徵会诸侯施大命令则非常事也故
卷二 第 2a 页 WYG0813-0346a.png

所书或史失之其在诸侯国当各有记矣不应遂使后
世无传此其可疑也当汉之时见号奇字如甄丰辈定
作史籀书窦蒙以为宣王猎碣而曰我车既攻我马既
同张怀瓘以此本车攻诗因考合前说且曰讽畋猎之
所作也愈应物其书藉之则有据矣然为讽为美其知
不得全于文义见也传曰成有岐阳之蒐杜预谓还归
自奄乃大蒐于岐阳然则此当岐周则成王时矣方楚
卷二 第 2b 页 WYG0813-0346b.png

况小疋所美其地本东都又选车徒无大号令则不得
为盛节古者诗书不嫌同文其据以此便谓宣王未可
信也吕氏纪曰苍颉造大篆后世知有科斗书则谓篆
为籀汉制八书有大篆又有籀书张怀瓘以柱下史始
变古文或同或异谓之为篆而籀文盖以其名自著宣
王世史所作也如此论者是大篆又与籀异则不得以
定为史籀所书叔向曰昔成王盟诸侯于岐阳楚为荆
卷二 第 3a 页 WYG0813-0346c.png

阳世遂无闻哉方成康与穆赋颂钟鼎之铭皆番吾之
迹然则岐阳惟成王大会诸侯则此为番吾可知书言
成汤狩于亳故后世有亳亭宣王狩于敖其在地记则
著敖亭诗曰选徒于敖其事可以考矣周书记年于蒐
狩之大皆书则合诸侯而朌大命亦一见于成王此其
可信也昔人尝怪自汉以往好奇者不道此书乃不得
秦文若者犹得人入录藏之当汉号史书以刻画奇崛
卷二 第 3b 页 WYG0813-0346d.png

得之乃谓勒勋以告万世又恨圣人于诗不得见之石
鼓之讹自杜甫尚叹不知愈何以知其意谓编诗有遗
也或曰此成王时诗则颂声所存圣人不应去之果有
岂不知邪曰辔之柔矣作洛皇门此周公作也诗书不
得尽见将一时所训非理乱所系不足施后世者不得
著也其因后代亡之亦未可知也曰子信为成王颂何
前世未有考者则其说使人尽得信乎曰蒐于岐阳书
卷二 第 4a 页 WYG0813-0347a.png

考于古而知之世亦安得异吾说者知考古而索其事
自当有所得尔不待此以传也
毛伯敦铭
龚伯宗器其子𨚕所作也𨚕以功受天子命服赤芾彤
冕黄裳銮旂则作彝器以奉宗庙因以载其宠灵可以
求其礼也皇祐中长安民得于渭上铭曰毛伯内门立
中庭右祝𨚕王呼内史册命𨚕王曰𨚕昔先王既命汝
卷二 第 4b 页 WYG0813-0347b.png

永菽书以为据杨南仲吕大临以郑为𨚕说文弁作□
因以为證古字繁省虽不可尽考然郑则从奠不应至
此而弁不从臼其文异甚不知何以信之许慎顾野王
书有


惟名不可以字义知之而地邑或以为名亦不可知然
则吕忱独以

毛伯文王之子原毛之后世为王臣仍为伯爵或本封
卷二 第 5a 页 WYG0813-0347c.png

说者文王子封为畿外之国考其时诸侯无毛国而毛
叔仍文王子其受封在灭商后今曰皇考龚伯则非毛
伯郑矣周之制食采畿内者皆以地著姓则毛伯亦其
食采于毛者不必以毛国尚存而号于王畿也铭曰乃
惟商乱知周之册也周之商乱其在成王世三监之变
矣然此时毛伯国未绝故知非以存其本号者然赤芾
銮旂本以锡命诸侯至于畿内之伯得以为宠者知为
卷二 第 5b 页 WYG0813-0347d.png

鲁公尊彝铭
古篆鲁旅同文刘炫谓有文在手为鲁疑不得若此其
后得古文□字传模既失又改为□字李阳冰以文当
如□盖为鲁也秘阁有铜尊铭作□公诸儒不能考定
或以为鬯者非也以古文考之其书以卤为鲁在汉犹
然其作□者盖古者简质其省文亦自有据宜世不得
而知学者每谓诸侯不得祭天子而鲁独用天子礼乐
卷二 第 6a 页 WYG0813-0348a.png

之所以崇鲁也故鲁公拜后不以为过盖自周公时伯
禽称鲁公矣今考此铭合于礼书其尊彝则自有制也
龚伯尊彝铭
龚伯尊彝临江刘原父得于长安制形类敦而大其重
若干其容若干附耳为奇兽口圜上周以回文下画为
云气以礼考之罍也用之庙献其上列尊彝故刻铭以
此彝尊自是二物有彝则有舟有尊则有罍其制如此
卷二 第 6b 页 WYG0813-0348b.png


彝尊举其大也传曰彝卣罍器也又曰彝为上尊卣为
中罍为下形如壶大受一斛但此器亡其尊彝惟罍存
尔考于礼书牺象著壶大山此尊也鸡鸟斝黄虎蜼此
彝也若罍则一矣其制皆为云雷状其上饰以回下饰
以云回为古文雷字故以鸡彝盛明水以鸟彝盛郁鬯
以牺尊盛醴齐宗庙七献二祼为奠不饮朝践尸饮五
献卿即天子与上公同九献二祼为奠则尸饮七可以
卷二 第 7a 页 WYG0813-0348c.png

献无二祼直有酳(音/印)尸三献故王酳尸因朝践之尊醴
齐后酳尸用馈献之尊盎齐其臣卑尸酢宾长即用罍
尊礼曰庙堂之上罍尊在阼牺尊在西然则古人自以
罍彝尊同名盖相序以成礼也古廷设罍诸臣所酢人
君以黄金饰尊大二石金饰口耳其自诸侯卿大夫则
无金饰也韩子曰罍大器天子以玉诸侯大夫皆以金
士以梓其说虽异然今世所见惟铜则其说或可信龚
卷二 第 7b 页 WYG0813-0348d.png

非谥所见且古文益作坎卦自隶书始变而今文或异
然古谥(音/益)为益自当以古文定也□顾野王曰大也乙
宪翻篆文

叔䜌鼎铭(䜌音/銮)
叔䜌作鼎考其制形则宗器也铭曰二十有三年王在
宗周王命叔䜌余考于书周既营成周以居商民而以
王城为宗周卜宅土中复归西周故周官曰王还在丰
卷二 第 8a 页 WYG0813-0349a.png

迁故黍离闵宗周宫庙之废周自是不复居宗周矣其
曰王在宗周则知其在幽王之前可以考也史自共和
前其世数最长而可知者穆王在位五十五年昭王虽
不见居位岁月然穆王五十受命改元则知昭王在位
之年久也昭穆皆有二十三年则叔䜌作器盖在二王
之世矣铭之所书有鼏彝尊鼎盖宗庙之器说者以木
横贯鼎而举之谓鼏然易之鼎象则为金铉岂叔䜌之
卷二 第 8b 页 WYG0813-0349b.png

不可考也三代鼎彝有铭多矣而曰霝终者今见于此
□鼎之铭又曰霝始霝终古者以霝为善其文与今同
此其谓善颂者也
伯庶父尊敦铭
刘原父得古敦其铭曰伯庶父作王姑舟姜尊敦世或
疑舟为丹又以为井者其文可考朱

周字顾野王谓舟为周诗言舟人之子则周也古文不
卷二 第 9a 页 WYG0813-0349c.png

庶父伯郭父鼎上下二体文皆异也此犹可以参考至
宁为丁丁为下省文示意岂可尽求于点画间耶庶父
知为名矣以尊敦求其制其为有盖饰者岂庶臣得用
哉知周无丹氏井氏列于侯国者舟也齐在周为大国
世与姬为媾以国聘者在名则为太姜少姜在谥则为
文姜宣姜穆姜在国则为齐姜晋姜卫姜盖以国系姓
者不特诸侯之国其在大夫以采地著者犹得称之然
卷二 第 9b 页 WYG0813-0349d.png

王畿周公则得号之其他非王子弟母妻则其君王后
也伯庶父于书不可考然谓吾之姑者知其为侄矣礼
有王父母无王姑其以大称者或得号而兼之知伯庶
父为齐子也或疑为王之姑者则以周为谥矣若王之
姑姊妹则为姬氏或当以异姓为姑姊媦者又非周制
也尊敦失其盖不知形制所本然文饰备尽至于掩也
尊敦上分趾皆作兽形此其为有饰者也惟诸侯则得
卷二 第 10a 页 WYG0813-0350a.png

商洛鼎铭
此鼎制甚大挍以今太府权量为斤若干其容若干铭
曰惟十有四月既死霸王在下都雍公□作尊鼎原父
以丁为宁其说是也周既都洛而以成周为下宫所以
异宗周也□周古史考曰周公营作下都则今洛阳何
休曰周成王所都也其曰十四月者蔡君谟尝疑之此
盖自王之即位通数其月尔或谓周之十四月为夏之
卷二 第 10b 页 WYG0813-0350b.png

人之鲁二十四月鲁梁之民归齐二十八月莱莒之君
请复之语如此自是古人书时不必月嗣君未改年以
月数计之邢子才曰四十二月之科一依恒式彼自其
君即位后以月为数其时则已再改年矣盖循用古制
服制小传尽书以月此正未成君之制故昔人谓时王
未改年者其说得之
盉铭
卷二 第 11a 页 WYG0813-0350c.png

盉为调味器顾野王直以盉为味陆法言以盉为调五
味镬盖自周官仪礼窜失本文后俗袭误莫知所本也
今考于书则以镬为镌而以镌为瓽瓽为器盆之大者
碗则小于盆而同制矣则盉不可谓镬孙强亦以盉为
大镬又曰镬大鼎也刘臻吕忱以镌为大钟皆非有据
少牢馈食礼曰羹定雍人陈鼎五三鼎在羊镬之西二
鼎在豕镬之西而礼经改盉为镬则失其制久矣法言
卷二 第 11b 页 WYG0813-0350d.png

祭爨在庙门之东故初陈鼎于盉西后陈鼎于阼阶爨
为灶盉即煮荐体之器也升食者自盉以受于鼎鼎陈
阼阶则荐食于上矣故实鼎曰脀(音/征)实俎曰载肩臂臑
谓之前体膊胳谓之后体正脡横脊谓之体荐短正代
胁谓之体解故体各异盉盉别一鼎盉中肉孰各升于
鼎故取于盉以实鼎取于鼎以实俎然后可以飨食可
以荐孰礼之成也后世不知俎鼎之制虽具簠簋笾豆
卷二 第 12a 页 WYG0813-0351a.png

辩则盉废已久其名又改尚得求其制而用耶
史伯硕父鼎铭
史伯硕父鼎二至和元年虢州得之尝命挍其权量所
极并其形制图焉其一高尺有七寸八分深尺有一寸
二分径尺有六寸九分受一䄷二斗重若干其二高尺
有六寸五分深尺有八分径一尺五寸八分其受一䄷
重若干铭曰惟六年八月初吉己子史伯硕父追孝于
卷二 第 12b 页 WYG0813-0351b.png

不可识或谓支干相配五行无已子也余按商兄癸彝
为丁子周戠敦作乙子其类甚多盖以刚日柔日相配
而制器之日用刚则以柔配之用柔则亦以刚为配之
五行之用然也戊已为土戊为土生巳为土灭刚日不
用而以已配者盖用其刚必即柔以成之今术家犹然
在甲子六年正月朔当辛未则八月一日朔当戊子然
硕父正宣王时其曰史伯则史臣而位大夫者故得作
卷二 第 13a 页 WYG0813-0351c.png

司徒问国于司伯则不得为在厉王时矣今官库有史
颍鼎铭同其皇考舟母或以硕父为颍字者虽然必□
与其字为配至其作宗器于庙则不得以字著也颍或
与硕父为兄弟此不可得知矣今鼎二以釐仲为皇考
而以舟母为王母釐盖其王父则以舟为王母其周女
也称王父以皇考则周固有之矣古之为史者书传直
以名配之而不著姓此其世代不得考也然铭有用蕲
卷二 第 13b 页 WYG0813-0351d.png

其书考之恐不尽得其文古人于书直有不可意得者
况以秦文考之耶
弫仲宝箧铭
古人制法其书已亡不可得考今惟幸其器时有存者
可以察也京兆民得古器为铜方匣其大若干其深若
干文饰繁缛世不能考以法数惟其铭曰弫仲作宝匣
刘原父释曰宝医医于礼为椟凡所以盛弓弩矢也而
卷二 第 14a 页 WYG0813-0352a.png

集字当作箧其书尚与篆合古文箧不从竹后人因之
从竹者误也小篆虽秦文然亦存古古文不废其同者
甚众若箧从夹其文可以得矣惟方字为古文然小篆
自不从竹其用竹者或体也世或疑箧未有范铜为之
此犹以从竹为古之器矣尝见诸书说金箱石箧无不
备也延康中上党抱犊山功曹李及于岩得书四十卷
盛以金箱然箱箧以载而藏之为名用金用竹随其所
卷二 第 14b 页 WYG0813-0352b.png

以后诸书考之集古以为张仲误也
弫仲宝医铭
上方所藏旅簋至众独无旅簠吕氏考古图所载备矣
大抵皆簋也昔尝考其铭窃有疑于此矣簠簋古人共
用之器也虽废弃已久不应独存簋而无簠

不应尽藏旅簋以故世不得其制礼家乃为一器但方
圆异尔尝见纪城得器方圆虽异大抵类桶惟盖为龟
卷二 第 15a 页 WYG0813-0352c.png


适余在馆始尽模其铭并得原父释考之其曰弫仲宝
医原父固以为张仲所作器也𠤱又作医余按弫伯之
器既曰箧矣今而则又以𠤱为医其说异也考其文方
中作赤以古挍之则为𠤱与簠同其文古也后世礼学
既废簠簋之制尤失至以方圜论辨而不知天子诸侯
卿大夫异制苟为传误袭谬方且守之不议何也
杜嬬铺
卷二 第 15b 页 WYG0813-0352d.png

其形制类豆疑古又有此器也余考簠从甫自古文如
此然其以金为之或从金此不足怪也或曰簠稻粱器
也汉之释礼经方曰簠圜曰簋簠内圜外方簋内方外
圜余窃疑汉人不知何所据耶古器存于今者簋不圜
则簠不方可知矣今曰铺尊则以簠为尊受饭为簠受
饮为尊以受饭之制为饮之制器则其制固宜异矣
方甗铭
卷二 第 16a 页 WYG0813-0353a.png

上下大小若䰝曰□亦鬻器类甗古文作鬳今仲信父
之铭则作甗知字有兼存古人用之不一其制矣纪有
甗齐晋以为重器然其用不过行于飨食今举国为重
号于天下则必有异者将国君之器自异而纪侯之甗则
又其尤异者也
纪城敦铭
纪城在齐之东古裂繻之国齐桓公既灭之矣崇宁元
卷二 第 16b 页 WYG0813-0353b.png

可受今二斗二升者尝考之郑康成以敦为槃类贾公
彦曰以木为之今世所得古敦制形大类鼎高釜甗乃
知其说异也盟会玉敦当以玉为之不在饰也且祭祀
之时有黍稷故以敦盛黍稷若合诸侯盟誓则不用黍
稷矣故敦中盛血夫以铜为敦用以烹饪也则其制宜
与鼎鼐类若以玉为敦则不可以爨矣当谓有待于盛
血者是也然则其形制自当相类不然则不可以敦名
卷二 第 17a 页 WYG0813-0353c.png

石鼓文
𨖍(我字/下同)车既工(通/攻)𨖍马既同𨖍车既好𨖍马既□(郑/音)
(宝郭云恐是/籀文騊字)君子


速速君子之求□□□(薛作首郑作酋/郭云恐当作卤)弓(薛作/及)弓(赵/本)
(有/此)玆以(古以/字)寺(诸家皆/作时)𨖍驱□特(薛郑皆/作孙字)□来趩趩
(

(之禦/同)即时麀鹿趍趍(陈知反薛/作□□)其来□(薛作首郑云/卤亦作□)
卷二 第 17b 页 WYG0813-0353d.png

其

右一(薛作辛文/郑作丙文)
汧殹(古也字又郭云/读如系语助也)沔沔(郑叶作绵/籀作泛)丞(郭云读/如蒸)

(皮字借/作被音)淖渊□(郑音/鰋)鲤处(郑叶/作居)之君子□(籀文之/鱼从寸)之
澫澫(郑云即漫字/以万通作曼)又(通/有)



(散郑作




(俎豆之/俎同)氐鲜黄帛其


卷二 第 18a 页 WYG0813-0354a.png





(洋字郑音/污今作浣)


鲤可以㯱(符霄/反)之佳杨及柳
右二(薛作戊文/郑作甲文)
田车既安鋚(郭云大么/反音条)勒駻駻(一作/马)□□(一作/从)既简
左骖幡幡右骖騝騝(渠□/反)𨖍以隮于原(古原/字)𨖍戈世



射麋豖孔庶麀鹿雉兔□□又(作/有)旃(郑云今/作绅)□□奔
卷二 第 18b 页 WYG0813-0354b.png

(经作/恶)□□□(薛作畀字郑疑思字郭云恐/是㚖字古老切大白泽也)□执而勿
射□庶䟏䟏(即击切郑/云与轹同)君子乃(石本作逌薛作乃/郭郑云逌今作攸)乐
右三(薛作丙文/郑作丁文)
□□銮车□(石本作□说文作□呼骨/反薛作

(镇/)□□弓孔硕彤矢□□□(诸本/作四)马其写六辔骜骜
(郑云五到反读若遇诸/家并阙一字无重文)𨑒(诸家/作徒)




卷二 第 19a 页 WYG0813-0354c.png




(今作/徐)如虎兽麀(诸本/作鹿)如□□□多贤陈(郑云今/作徇)禽□
□𨖍兔(薛作鹿/一作㲋)允异
右四(薛作丁文郑作戊/文言策命诸臣)
□□□天(一本无此天字/有



(反一/作盈)㴕(郑云今作/潗私列反)□(郑作滋/郭云湿)君子即□(涉/)□□

殹(也/)洎洎凄凄□□舫舟卤(薛作恁/或作由)归(郑云即归/字或作

□自□(薛郭作廓郑/籀文作鄠)徒


卷二 第 19b 页 WYG0813-0354d.png

□止其奔其敔(郑云今/作禦)□□其□(古文/事字)
右五(薛作壬文郑作辛/文言渔狩而归)
□猷乍(籀文/通乍)原乍□□(即导/字)遄我


(被/)𨹘(音序郭/作阪)□□(薛作□音莽郭云恐是䒪居/虬反郑本作□今省作莫)为卅
(石本作世施云卅三十/也苏合反非世字也)里□微□(薛作□郑云/未详音义)□(一/本)
(无此/重文)逌(薛作乃郑/云逌作攸)□(薛作罟郑/云亦作□)□□(古㮚/字)柞棫其□
㮽



卷二 第 20a 页 WYG0813-0355a.png


(郭作



(字/非)
右六(薛作庚文郑作/乙文言除道)
□□□□而师□□□□□□□□□弓矢孔(郑本/有此)
(三/字)庶左骖(此字郑/本有)□□滔滔是□(说文古炽字/与此相类)□□
□□不具夺(薛本有

□□□其写矢(石本作灾薛/作尖郑作矢)具□□□来乐天子(施/云)
卷二 第 20b 页 WYG0813-0355b.png

右七(薛作甲文/郑作壬文)

(古诺字/从此)□(施云说文与微同/薛作放音非也)雉立其一之(施云宿二/本下皆有)
(止字按此/本作之字)
右八(薛作己文/郑作庚文)
施云此鼓最磨灭仅存十三字不复成文
𨖍水□□(导/)既平既止喜(薛作/嘉)树

卷二 第 21a 页 WYG0813-0355c.png

(康/)□驾左骖骜骜(五到/反)□□


(字/)□女(通/汝)不□□(郭云籀文翰/从飞郑音同)□(薛作雾郭云恐/是籀文霾字)公
谓天余及如周(石本作□施云害字/郑云周今省作周)不余及
右九(薛作乙文郑作/癸文言除道)
吴(通作/虞)人

□载□(即西/字)载北勿奄勿伏(薛作戊字/郑作仗字)□(郑云即岩/字或云即)
(毕/字)而出□□(薛作献字/郑作狩字)用□□□□□□大祝□□
卷二 第 21b 页 WYG0813-0355d.png

□孔囿(籀文/囿字)麀鹿(旧本鹿/字在上)麌麌𨖍□其□麀鹿□□
(郑云即/疃字)天(别本/作大)□□□□□求又□□□□□□是
右十(薛作癸文/郑作己文)
广川书跋卷二